+0 لایک
هفت‌سین پدیده‌ای نو است که حتی در
نوشته‌های مورخین و سیاحان قرن نوزدهم میلادی هم اثری از آن نیست. تنها
'هاینریش بروگش' خاورشناس آلمانی که در ۱۸۶۰ میلادی از تهران بازدید کرده است ، می‌نویسد که
تهرانی‌ها برای عید سال نو گلهایی می‌کاشتند که نامشان با 'سین' آغاز می‌شده
است.
در سالهای اخیر، با فرارسیدن عید سال نو شمسی در ایران جنبش هفت‌سین گذاری به راه افتاده است که قدمتی کمتر از صد سال دارد ؛ این در حالی است که برخی رسانه‌های فارسی‌زبان ایران و ناسیونالیستهای ایرانی-پارسی نیز در
اقدامی همسو چنین القا می‌کنند که گویا از دوره‌ی باستان و پیش از اسلام،
ایرانیان هفت چیز را که با حرف 'سین' شروع بشود را بطور نمادین
بر سر سفره‌ی عید قرار می‌داده‌اند! مدافعین این نظریه بدون اشاره به
دلایل و چگونگی نامگذاری آن، با تعصب خاصی صرفاً باستانی بودن و
ایرانی-پارسی بودن آنرا مطرح می‌نمایند و بر آن اصرار می‌ورزند اما وقتی از
آنها فلسفه و ریشه‌ی این کار را می‌پرسی، پاسخهای مختلفی را می‌شنوی که
فارغ از غیرمستند بودن آنها، نه می‌توان ارتباطی بین آنها یافت و نه
هیچکدام دلایل منطقی به نظر می‌رسند.
در برخی از این ریشه‌یابی‌ها ، هفت‌سین را به هفت 'سینی' ربط داده‌اند (1) ،
یا اصلش را 'هفتمیم' دانسته‌اند، یا آن را از ریشه‌ی 'هفت‌چین' به معنی
هفت چیدنی نامیده‌اند که از سوی محققین جدی گرفته نمی‌شود.
ایده‌ی هفت‌شین (2) و تبدیل آن به هفت‌سین نیز توسط بعضی ناسیونالیستهای ایرانی-پارسی پشتیبانی میشود که از جمله می‌گویند
شراب به دلیل باورهای اسلامی‌تر، جایش را به سرکه داده است و هفت‌شین به
هفت‌سین تبدیل شده است. این نظریه نیز بدلایل فوق رد شده است و در نهایت تمام ریشه‌یابی‌ها حول محور هفت‌سینِ رایج ، ادامه می‌یابد.
(3)
واقعیت
پدیده‌ی موسوم به سفره‌ی 'هفت‌سین' که از دو کلمه‌ی 'هفت' و 'سین' تشکیل یافته
نیز این است که فارغ از عدد هفتی که در میان همه ملل و ادیان خوش یمن شمرده شده است (4) ،
تلفظ 'سین' برای نام دوازدهمین حرف از الفبای عربی در دوران
پس از اسلام بوجود آمده و رفته-رفته با تعالیم عربی-دینی به ممالک موسوم به کشور ایران
کنونی راه یافته است و بعدها و به تدریج اینگونه تلفظ در فارسی نیز جا افتاده
است.(5) بنابراین فرضیه‌ی 'هفت‌سین ِ باستانی' که مربوط به پیش از اسلام باشد به همین راحتی باطل
میشود و دیگر به ریشه‌یابی‌های مشابه و دیگر نظریات نمی‌رسد و معاصر بودن
آن با این دلایل علمی هم قطعی می‌گردد اما مسئله در اینجا تمام نمی‌شود بلکه تعدّد این سین ها که
گاه به عدد 20 و حتی بیشتر هم می‌رسد و از میان آنها هفت‌تایش بطور
سلیقه‌ای انتخاب می‌شوند نیز خود بحثی است که فلسفه‌ی آن در دوره‌ی معاصر
را با سوال بی پاسخی مواجه می‌سازد.
هفت‌سین و این همه سین؟! :
- سیر
- سماق
- سرکه
- سنبل
- سکه
- سنجد
- سیب
- ساعت
- سبزه
- سپستان
- سوهان
- سوسن
- سرمه
- سمنو
- سنگک
- سبزی
- سیاهدانه
- سماور
- سپند
- ...
- ...
- ... ؟!
این
در حالی است که در ایران که بیشتر جمعیت آنرا ترکان و آذربایجانی‌هایی
تشکیل می‌دهند که عید سال نو را با شکوه خاصی گرامی داشته و جشن می‌گیرند و
روزگاری اجدادشان بر گستره‌ی جغرافیایی وسیعی در منطقه حکمرانی می‌نمودند،
تا چند سال پیش که تبلیغاتی بر روی هفت‌سین پارسی نشده بود چیزی بنام هفت‌سین را نمی‌شناختند. آنچه آذربایجانیان از قدیم الایام و بنا به پیروی از اجداد خود با فرارسیدن عید سال نو بطور نمادین می‌چیدند و می‌چینند و
به آن 'باجا بزکی' یا 'بایرام خونچاسی' (خنچه‌ی عید) گفته اند متشکل از اجزای ثابت چون: آب و آینه ، تخم مرغ رنگ شده ، سبزه ، ماهی قرمز ، سمنو ، گندم بوداده و سنجد و گردو بوده است که رفته-رفته شکل و حتی نام بعضی از آنها (مثل: 'سمنو' و 'گندم، سنجد و گردو') تغییر یافته و در سده اخیر بصورت امروزی آن یعنی 'شیرینی' و 'آجیل'
در آمده، امروز عناصر اصلی و ثابت سفره‌های عید سال نو در بسیاری از مناطق
تحت حاکمیت ترکان بخصوص آذربایجان را تشکیل می‌دهند. بطوریکه هر چه از
آذربایجان دورتر می‌شوی، این عناصر کم رنگ تر میشود و جای خود را به چیزها و آیینهای دیگری می‌دهد!
در کنار چیدن این هفت برکت مشخص از برکتهای خداوند (6)
در آذربایجان، که از گذشته تاکنون عملاً بر سر سفره‌های خنچه‌ی عید و
پذیرایی وجود داشته است، اخیراً در ایران هفت‌سین نمادینـی گاه برخی عناصر
هفت‌برکت آذربایجانی (سمنو ، سنجد ، سبزه) نیز در آن دیده میشود همراه عناصر جدید که عنوان هفت‌سین بر آن نام نهاده‌اند و بطور نمادین و
جداگانه چیده میشود با حجم وسیعی از تبلیغات از طریق رسانه‌های دولتی و
غیردولتی، خواسته و ناخواسته تبلیغ و ترویج می‌گردد که هیچ ریشه تاریخی و
فرهنگی مشخصی برای آن یافت نشده است.
پاورقی:- برخی از ناسیونالیستهای پارسی نیز برای
ریشه‌سازی و توجیه این اشتباهات ، سعی دارند بگویند 'هفت‌سین' در اصل 'هفت
سینی' بوده که بتدریج به هفت‌سین تغییر یافته است که این فرضیه نیز به لحاظ
حجم ظروف سینی‌ها و عناصر آن ، و تفاوت زبان پارسیان در گذشته و حال ، و
نیز وجود 'هفت‌شین' تاجیکی و 'هفت‌میوه' افغانی به هیچوجه نمی‌تواند صحیح
باشد.
- در کشور تاجیکستان که
ادعای اشتراک فرهنگی و تاریخی با پارسان می شود بجای 'هفت‌سین' ، سفره 'هفت‌شین' چیده میشود که هفت چیزی که با حرف 'ش' یعنی سیزدهمین
حرف از الفبای عربی شروع بشود مثل: شیرینی، شربت، شیر، شمع، شانه، شمشیر
را می چینند ؛ این در
حالی است که در افغانستان دیگر مشترک فرهنگی سه گانه فارسی‌زبان نیز هفت‌میوه فارغ از حروف آغازین آنها بر سر سفره‌های عید قرار داده و تناول
می‌نمایند.
- سوالی در اینجا مطرح میشود که از این همه حروف از الفبای عربی چرا 'سین' ، چرا 'شین' و چرا 'میم'؟! که از سوی مدافعین مزبور هنوز هیچ پاسخی برای این سوال داده نشده است!
- اولین قومی که به عدد هفت توجه کرد ، سومریان بودند.
- برای نمونه سوره‌ی 'یس' قرآن کریم که بصورت 'یاء' و 'سین' خوانده میشود.
- ناصر منظوری (محقق و نویسنده)، معتقد است: اصطلاح 'هفت‌سین' برگرفته و برگردان
فارسی از 'برکتلرین یئتدی‌سین قویماق' که در میان ترکان و آذربایجانیان
مرسوم است می‌باشد که پارسیان اخیراً در یک برداشت غلط از واژه 'یئتدی‌سین' ازجمله‌ی فوق ،
اصطلاح "هفت‌سین" بی مسما را ساخته‌اند.
